چنانچه پیش بیان شد فضایل نماز بسیار است و من بطور نمونه اندکی را بعرض میرسانم. پیش از هر چیز خوب است بدانیم که نماز بعد از واقعه اسری و معراج نبی کریم صلى الله علیه وسلم فرض گردیده نخست از جانب خداوند متعال پنجاه وقت نماز در شبانه روز تعیین شده بود و بعد از بار بار رفت و آمد و درخواست حضرت پیغمبر صلى الله علیه وسلم برای کم کردن، نماز از پنجاه وقت به پنج وقت تخفیف یافته و خداوند کریم به آن حضرت صلى الله علیه وسلم فرموده است که هر یک از امتانِ تو این پنج وقت نماز را ادا کند ثواب همان پنجاه وقت را به او خواهیم داد پس اگر از ما یک وقت قضا شود گویا ده وقت نماز را از دست داده ایم. خداوند متعال در کلام پاک خود میفرماید:
{حَافِظُواْ عَلَى الصَّلَوَاتِ والصَّلاَةِ الْوُسْطَى وَقُومُواْ لِلّهِ قَانِتِینَ} (238) سورة البقرة
حفاظت کنید بر همه نمازها خصوصاً بر نماز میانه و بایستید برای خدا فرمانبردارندگان در این آیت آفریدگار جهان حکم فرموده است که بر نمازها حفاظت کنید یعنی نماز را دره وقت آن ادا کنید و نگزارید قضا شود. و از نماز وسطی بیشتر علماء مراد نماز عصر را گرفته اند زیرا که در حدیث آمده و در وسط نمازها هم واقع است. و بعضی نماز بامداد را و بعضی نماز ظهر را مراد گرفته اند. و در حدیث است که در نماز ظهر چون هوا بسیار گرم میشد بعضی از حاضر شدن به مسجد کوتاهی میکردند.
این آیت نازل شد و اما جمله دوم این آیت قُومُو قانتین را بعضی مفسرین بر ... صلولله قایمین ... تفسیر کرده اند، یعنی نماز را بخوانید برای خدا در حالیکه ایستاده باشید. و این را باید دانست که فرمان خداوندی برای منفعت خود ما است و اگر نه به نماز ما چه احتیاجی دارد. نماز بخوانیم به خداوند فایده ای نمیرسد و اگر نه خوانیم باو ضرر نمیرسد، بلکه ضرر آن به خود ما میرسد. این لطف خداوند مهربان است که راه فایده را بما نشان میدهد. پس باید که راه فایده خود را در پیش گرفته بر نمازها مواظبت کنیم و تا جایکه گنجایش دارد ترک نکنیم. مثلاً اگر کسی مریض است و استاده نماز خوانده نمیتواند باید نشسته بخواند، و اگر نشسته هم نتواند باید به پهلوی راست دراز کشیده ره به قبله نماید و یا خود را به پشت بیندازد و پا های خود را بطرف قبله دراز کرده و بالشتی زیر سر نهد تا روی او متوجه قبله گردد سپس به اشاره سر نماز بخواند. در صورتیکه به اشاره هم نماز خوانده نتواند پس نماز او تأخیر میگردد تا وقتیکه صحت یابد و سپس نماز های که از او قضا شده ادا نماید و نماز از او ساقط نمیشود.
از حضرت عثمان (رضی الله عنه) منقول است که فرمودند:
کسیکه حفاظت کند بر نماز های پنجگانه و مداومت کند بر آنها تکریم میکند او را خدا یتعالی به نه کرامت و آنها اینند:
این خیال را نباید داشت که اگر نماز بخوانیم از این انعامات بهره مند خواهیم شد و اگر نه این انعامات به ما داده نخواهد شد پس از اینرو در ادای نماز ما اختیار داریم. این چنین تصور کاملاً نادرست میباشد. نماز بر ما فرض میباشد زیرا که خداوند متعال میفرماید:
{فَأَقِیمُواْ الصَّلاَةَ إِنَّ الصَّلاَةَ کَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ کِتَابًا مَّوْقُوتًا} (103) سورة النساء
هر آیینه نماز است بر مومنین فرض بوقت معین کرده شده.
در این آیت فرضیت نماز بهمراه تأکید و اثبات ذکر شده است. کسانیکه از علم نحو و معانی چیزی میدانند. در مییابند که ...ان...برای تأکید و ...کانت... که فعل ماضی است برای اثبات میباشد خداوند قادر ذوالجلال در این آیت مبارک فرضیت نماز را واضح میسازد، چنانچه بطور تأکید ذکر شده که ابداً نماز نیست مگر فریضه از جانب ما در وقت معین بر هر ایماندار و خدا شناس. در آیت دیگر خداوند میفرماید:
{ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ وَاللَّهُ یَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ}
(45) سورة العنکبوت
هر آیینه نماز باز میدارد از کارهای بیحیایی و فعل نا پسندیده.
شاید سئوال پیدا شود که بسیاری هستند که نماز هم میخوانند اما نماز آنها را از اجرای کار بد باز نمیدارد. جواب این سئوال اینست که مقصود از نماز آن نمازیست که با خشوع و خضوع و حضور قلب و اطمینان خاطر بوده باشد، نه اینکه جسد انسان در نماز استاده باشد و فکرش بدنبال کاری دیگری، چنانچه گفته شده:
شب چه عقد نمازبندم *** چه خورد بامداد فرزندم و یا اینکه با جماعت نماز میخوانیم و نمیدانیم که چند رکعت از نماز خوانده شده و چند رکعت باقی مانده، همچنین اگر کسی از ما بپرسد که امام کدام سورة را خواند نمیتوانیم جواب بدهیم. پس بین حاضر و غایب چه فرق شد. اگر نماز را به طریقه آن ادا کنیم. حتماً ما را از کارهای زشت باز خواهد داشت. در زمان پیغمبر صلی الله علیه و سلم صحابه کرام عرض کردند که یا رسول الله فلان شخص بسیار نماز میخواند لیکن دزدی هم میکند آنحضرت صلى الله علیه وسلم فرمودند که عاقبت نماز آن او را از اینکار باز خواهد داشت. مدتی چندی گذشت و آن شخص دزدی کردن را ترک کرد.
