در قرآن به برپاداشتن نماز تأکید فراوانی شده و آثار فراوانی بر آن مترتب گردیده است. برای اقامه کنندگان نماز پاداش بسیاری وعده داده است. علیرغم آن که انسان از فواید نماز در این جهان نیز بهره می برد، انسان های نادانی هستند که از درک لذت ارتباط با خدا عاجز بوده و نه تنها در انجام آن کاهلی و سستی می کنند بلکه نمازگزاران را نیز مسخره کرده یا نهی می کنند. این گروه به شدت مورد انتقاد قرآن قرار گرفته و به عذابی سخت وعده داده شده اند.
منافقان که لذت راز و نیاز با خدا را نمی چشند( و این عذابی در برابر سوء نیت آنان است) وقتی به نماز می ایستند به حالت کسالت است و هیچ میلی به آن ندارند و حتی در این حالت هم در پی آن هستند که خم و راست شدن خود را به مردم نشان دهند و این بازیگران( بازی خورده به وسیله خدا)، نماز را که والاترین عبادت و برترین ذکرخداست به نمایش برای جلب قلوب مردم و فریب آنها بدل می کنند. آنان عبادات را به منظور قرب به حضرت ربوبی انجام نمی دهند بلکه تنها منظورشان حفظ موقعیت خود در میان جامعه اسلامی و مصون ماندن از قتل و مصادره اموال است. هر گاه مسلمانان آنان را ببینند، نماز می خوانند وهرگاه کسی عمل این افراد متظاهر را ننگرد، از خواندن نماز سرباز می زنند.
"و ما منعهم ان تقبل منهم نفقاتهم الا انهم کفروا بالله و برسوله ولا یأتون الصلوة الا و هم کسالی..."(4) و هیچ چیز مانع قبول انفاق های آنها( منافقان) نشد جز این که آنها به خدا و پیامبرش کافر شدند و نماز به جا نمی آورند جز با کسالت... . و رد انفاق هایشان جزایی دیگر بر آن که نماز را آن گونه که مأمور به انجام آن هستند، انجام نمی دهند.
وای بر کسانی که نه برای نماز ارزشی قائلند و نه به اوقاتش اهمیتی می دهند و نه ارکان و شرایط و آدابش را رعایت می کنند. کسانی که سهل انگار و غافل از نمازند و اهتمامی به آن نداشته و از فوت شدنش باکی ندارند و اگر چه نماز هم می خوانند ولی از روی بی اعتقادی است.
در این آیه، مفاد پیمانی را یادآوری می کند که از بنی اسرائیل گرفته شده که از جمله آنها اقامه نماز است. اما آنها از آن روی گردانیدند، پس به عذاب الهی گرفتار شدند.
"... فلا یخفف عنهم العذاب و لا هم ینصرون..."(7) پس عذاب آنها هیچ تخفیف نیابد و کسی آنان را یاری نکند... .
در این آیات جواب دوزخیان را به سؤال بهشتیان که می پرسند چه چیز شما را به دوزخ فرستاد، بیان می کند. آنها اولین دلیل را، ترک نماز برمی شمارند. زیرا اگر نماز می خواندند، آنها را به یاد خدا می انداخت و از فحشاء و منکر نهی می کرد و به صراط مستقیم الهی دعوتشان می نمود.
در این آیه عملی زشت از کافران و نتیجه آن را بیان می کند. آنها به کارهای احمقانه خود مثل نعره زدن و کف زدن در اطراف خانه خدا، نام نماز می گذاشتند و مدعی بودند که برای خود، نماز و عبادتی دارند. اما قرآن آن را فقط همان سوت کشیدن و کف زدن می داند و بیان می دارد: اکنون که همه کارهایتان، حتی نماز و عبادتتان، این چنین ابلهانه، زشت و شرم آور است پس عذاب الهی را بچشید." فلا صدق ولا صلی"(10) ( وای بر آن که) حق را تصدیق نکرد و نماز به جای نیاورد."
انجام عمل بد از هر کس که باشد ناپسند است. زیرا نفس عمل مهم است نه انجام دهنده آن. مخصوصاً اگر مزاحمت برای شخص ثابت بر هدایت و امرکننده به تقوی و ناهی از شرک و معاصی باشد. این عمل در حال نماز قبیح تر بوده و قاعدتاً کیفر شدیدتری را سزاوار است. نمازی که ستون استوار دین بوده و پذیرش دیگر وظایف دینی بسته به آن است و هرگاه رد شود، اعمال دیگر نیز مردود است. پس حال کسی که او را از نماز و اطاعت خدا نهی می کند. چگونه است؟
2. مریم/59.
3. نساء/142.
4. توبه/54.
5. ماعون/4و5.
6. بقره/83.
7. بقره/86.
8. مدثر/42 و43.
9. انفال/35.
10. قیامت/31.
11. توبه/84.
12. علق/9و10.
س 1_ هنگامی که شخصی به جماعت می ایستد آیا لازم است امام جماعت را تعیین کند؟
ج_ موقعی که مأموم نیت می کند، باید امام جماعت را معین نماید. ولی دانستن اسم او لازم نیست. مثلا اگر نیت کند: اقتدا می کنم به امام حاضر، نمازش صحیح است.
س 2_ مأموم چه چیزهایی را باید در نماز، خودش بخواند؟
ج_ مأموم باید غیر از حمد و سوره همه نماز را خودش بخواند.
س 3_ در چه صورت، حمد و سوره را نیز باید خواند؟
ج_ اگر رکعت اول یا دوم او، رکعت سوم یا چهارم امام باشد، باید حمد و سوره را نیز بخواند.
س 4_ در چه صورت مستحب است حمد و سوره را بخواند؟
ج_ اگر مأموم در رکعت اول و دوم نماز صبح، مغرب و عشاء صدای حمد و سوره امام را بشنود، اگر چه کلمه ها را تشخیص ندهد، باید حمد و سوره نخواند و اگر صدای امام را نشنود، مستحب است حمد و سوره بخواند. ولی باید آهسته بخواند و چنانچه سهواً بلند بخواند، اشکال ندارد.
س 5_ اگر مأموم، بعضی از کلمه های حمد و سوره امام را بشنود، چه وظیفه ای دارد؟
ج_ بنا بر احتیاط واجب، حمد و سوره نخواند.
س 6_ اگر امام، سهواً حمد و سوره بخواند، یا خیال کند صدایی که می شنود، صدای امام نیست و حمد و سوره بخواند و بعد بفهمد صدای امام بوده، نمازش چه حکمی پیدا می کند؟
ج_ نمازش صحیح است.
س 7_ اگر شک کند صدای امام را می شنود یا نه، یا صدایی بشنود و نداند صدای امام است یا صدای دیگری چه وظیفه ای دارد؟
ج_ می تواند حمد و سوره بخواند.
س 8_ در نماز ظهر و عصر و در رکعت اول و دوم آن، مأموم چه وظیفه ای دارد؟
ج_ بنا بر احتیاط مستحب، باید مأموم در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر، حمد و سوره، نخواند و مستحب است به جای آن ذکر بگوید.
س 9_ مأموم نسبت به گفتن تکبیرة الاحرام، چه تکلیفی دارد؟
ج_ مأموم نباید تکبیرةالاحرام را پیش از امام بگوید، بلکه بنا بر احتیاط مستحب، تا تکبیر امام تمام نشده، تکبیر نگوید.
س 10_ آیا مأموم می تواند پیش از امام سلام بگوید؟
ج_ واجب نیست مأموم پیش از امام سلام نگوید.
س 11_ چنانچه مأموم عمداً پیش از امام سلام دهد، نمازش چه حکمی پیدا می کند؟
ج_ نمازش صحیح است و لازم نیست دوباره با امام سلام دهد. اما اگر پیش از امام سلام گفت، ثوابش کم می شود.
س 12_ اگر مأموم غیر از تکبیرة الاحرام و سلام، چیزهایی دیگر نماز را پیش از امام بگوید، نمازش آیا مشکلی پیدا می کند؟
ج_ اشکال ندارد، ولی اگر آنها را از امام بشنود، یا بداند امام چه وقت می گوید، بنا بر احتیاط مستحب پیش از امام نگوید.
س 13_ مأموم، غیر از آن چه در نماز خوانده می شود، چه وظیفه ای دارد؟
ج_ مأموم باید غیر از آن چه در نماز خوانده می شود، کارهای دیگر آن مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام بجا آورد.
س 14_ اگر عمداً پیش از امام یا مدت زیادی بعد از امام انجام داد، نمازش چه حکمی پیدا می کند؟
ج_ جماعتش باطل می شود، ولی نمازش صحیح است.
س 15_ اگر سهواً پیش از امام سر از رکوع بردارد، چنانچه امام در رکوع باشد، چه وظیفه ای دارد؟
ج_ چنانچه در رکوع باشد، باید به رکوع برگردد و با امام سر بردارد.
س 16_ در این صورت که زیاد شدن رکوع که رکن است، آیا نماز را باطل نمی کند؟
ج_ نماز را باطل نمی کند.
س 17_ اگر به رکوع «پیش از رسیدن به رکوع، امام سر بر دارد» نمازش چه حکمی پیدا می کند؟
ج_ نمازش مشکل است. پس احتیاط واجب این است که نماز را تمام کند، سپس آن را اعاده نماید.
س 18_ اگر اشتباهاً سر بر دارد و ببیند امام در سجده است، چه وظیفه ای دارد؟
ج_ باید به سجده برگردد.
س 19_ چنانچه در هر دو سجده، این گونه نشود، نمازش چه حکمی پیدا می کند؟
ج_ برای زیاد شدن دو سجده که رکن است، نمازش باطل نمی شود.
س 20_ کسی که اشتباهاً پیش از امام، سر از سجده برداشته، اگر به سجده برگردد و هنوز به سجده نرسیده، امام سر بر دارد، نماز چه حکمی پیدا می کند؟
ج_ نمازش صحیح است ولی اگر در هر دو سجده چنین شود، صحت آن بعید نیست.
س 21_ اگر مأموم اشتباهاً سر از رکوع یا سجده بر دارد و سهواً به خیال این که به امام نمی رسد، به رکوع یا سجده نرود نمازش چه حکمی پیدا می کند؟
ج_ نمازش صحیح است.
س 22_ اگر سر از سجده بر دارد و ببیند امام در سجده است، چه وظیفه ای دارد؟
ج_ چنانچه به خیال این که سجده اول امام دست و به قصد این که با امام متابعت کند به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده، سجده دوم او حساب می شود و اگر به خیال این که سجده دوم امام است، به سجده رود و بفهمد سجده اول امام بوده، باید به قصد این که با امام سجده کند، آن سجده را رها کند و دوباره با امام به سجده رود.
س 23_ اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود که اگر سر بر دارد به مقداری از قرائت امام می رسد، چه وظیفه ای دارد؟
ج_ باید برگردد و با امام به رکوع رود و لازم نیست نماز را اعاده کند.
س 24_ اگر عمداً برنگردد، چه تکلیفی بر عهده اوست؟
ج_ بنا بر احتیاط مستحب نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
س 25_ اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود که اگر برگردد، به چیزی از قرائت امام نمی رسد نماز چه حکمی پیدا می کند؟
ج_ در صورتی که صبر کند تا امام به او برسد، نمازش صحیح است و همچنین اگر به قصد این که با امام نماز بخواند سر بر دارد و با امام به رکوع رود، نمازش صحیح است.
س 26_ اگر سهواً پیش از امام به سجده رود، اگر صبر کند تا امام به او برسد، نمازش چه حکمی پیدا می کند؟
ج_ نمازش صحیح است و همچنین اگر به قصد این که با امام نماز بخواند سر بر دارد و با امام به سجده رود، نمازش صحیح است.
س 27_ اگر امام در رکعتی که قنوت ندارد، اشتباهاً قنوت بخواند یا در رکعتی که تشهد ندارد، اشتباهاً مشغول خواندن تشهد شود، مأموم چه وظیفه ای دارد؟
ج_ مأموم نباید قنوت و تشهد بخواند ولی نمی تواند پیش از امام به رکوع رود، یا پیش از ایستادن امام بایستد، بلکه باید صبر کند تا قنوت و تشهد امام تمام شود و بقیه نماز را با او بخواند.
مستحبات نماز جماعت
س 28_ اگر مأموم مرد بود، مستحب است کدام طرف امام بایستد؟
ج_ مستحب است طرف راست امام بایستد.
س 29_ اگر زن بود، مستحب است کدام طرف امام بایستد؟
ج_ اگر یک زن باشد، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد که جای سجده اش، مساوی زانو یا قدم امام باشد.
س 30_ اگر مأمومین یک مرد و یک زن، یا یک مرد و چند زن باشند، مستحب است به چه نحوی بایستند؟
ج_ مستحب است، مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند.
س 31_ اگر مأمومین چند زن و چند مرد بودند، چگونه بایستند؟
ج_ بهتر است که در ردیف یکدیگر بایستند و امام جلوتر از دیگران نایستد.
س 32_ مستحب است امام در کدام قسمت صف بایستد؟
ج_ مستحب است امام در وسط صف بایستد و اهل علم، کمال و تقوا در صف اول بایستند.
س 33_ صف های جماعت باید به چه نحوی باشند؟
ج_ مستحب است صف های جماعت، منظم باشد و بین کسانی که در یک صف ایستاده اند، فاصله نباشد و شانه آنها در ردیف یکدیگر باشد.
س 34_ بعد از گفتن «قد قامت الصلاة» توسط امام، مأمومین چه وظیفه ای دارند؟
ج_ مستحب است بعد از گفتن «قد قامت الصلاة» مأمومین برخیزند.
س 35_ امام در هنگام اقامه نماز جماعت چه وظیفه ای نسبت به مأمومین دارد؟
ج_ مستحب است امام جماعت، حال مأمومین را که از دیگران ضعیف تر است، رعایت کند و قنوت، رکوع و سجود را طول ندهد، مگر بداند همه کسانی که به او اقتدا کرده اند به طولانی شدن نماز مایل هستند.
س 36_ در هنگام خواندن حمد و سوره و ذکرها چه وظیفه ای دارد؟
ج_ مستحب است امام جماعت، در حمد و سوره و ذکرهایی که بلند می خواند، صدای خود را مقداری بلند کند که دیگران بشنوند. ولی بیش از اندازه صدا را بلند نکند.
س 37_ اگر امام در رکوع بفهمد کسی تازه رسیده و می خواهد اقتدا کند، چه وظیفه ای دارند؟
ج_ مستحب است رکوع را دو برابر همیشه، طول بدهد و بعد برخیزد، اگر چه بفهمد شخص دیگری نیز، برای اقتدا وارد شده است
معنای لغوی «صلاه» در عربی، دعا است.با این حال واژه? «نماز» واژهای پارسیست که ایرانیان برای واژه? «صلاه» عربی به کار بردند. این واژه به معنای خم شدن و سرفرودآوری برای سنایش و احترام است.فرهنگ فارسی معین ریشه? این واژه را از پارسی پهلوی میداندهرچند در برخی منابع ریشه? واژه? نماز از واژه? «ناماسته» در زبان سانسکریت آریاییان دانسته شدهاست.
این عبادت در شبانهروز در پنج نوبت رو به قبله? مسلمانان - کعبه در مکه - بصورت فردی یا گروهی (نماز جماعت) برگزار میشود. نماز مسافر شکستهاست یعنی مسافر باید نمازهای چهار رکعتی را دو رکعتی بخواند.
در این عبادت دو سوره? از قرآن که یکی از آنها سوره? حمد و دیگری معمولاً سوره? کوتاهی مثل سوره? توحید است و تعدادی ذکر به زبان عربی خوانده میشود. نمار باید به زبان عربی خوانده شود.
اهل تسنن نماز را در ? زمان متفاوت میخوانند و( شیعه ه درپنج نوب ترا مستحب می داند ) به این صورت که: نماز صبح که بعد از اذان صبح و قبل از طلوع آفتاب خوانده میشود، نماز ظهر که بعد از اذان ظهر خوانده میشود، نماز عصر که به هنگام عصر خوانده میشود، نماز مغرب که پس از اذان مغرب خوانده میشود و نماز عشاء که بعد از اذان عشاء خوانده میشود. اهل تشیع نیز معتقدند که اوقات اصلی جهت بجا آوردن نمازهای روزانه همان اوقات بعد از اذان مربوط به هر نوبت میباشد(مانند اهل سنت)لیکن چون نمازهای ظهر و عصر و همچنین مغرب و عشا دارای وقت مشترک نیز هستند لذا خواندن توام نمازهای ظهر و عصر و همچنین نمازهای مغرب و عشا بلامانع میباشد. لیکن بنا به اعتقاد شیعیان نیز بجاآوردن هر یک از نمازهای روزانه در وقت مختص خود از فضیلت بیشتری برخوردار بوده و در احادیث(گفتهها) امامان و بزرگان شیعه نیز به کرات بدان اشاره شدهاست. عدهای از عارفان بر این باورند که تمام موجودات نیز متناسب با وضع خود در حال حمد و تسبیح خداوند هستند و به آیاتی نظیر «و گیاه و درخت سجده میکنند.» استناد میورزند.
همان طریقه? خواندن نماز و رعایت وقت در بجا آوردن آنها که در رساله یا رساله عملی، کاملاً توضیح داده شدهاست که مقدماتی دارد و ترتیبی و دیگر چیزهایی
مسلمان بودن و داشتن طهارت و توانایی خواندن آیات و گفتن اذکار که برای خواندن نماز مستحبی فقط مسلمان بودن کافی است.
رعایت کردن این بخشها در نماز واجب، شرط صحیح بودن آن است ?-تکبیرة الاحرام، ?-قرائت، ?-رکوع، ?-سجده، ?-تشهد و ?-سلام و ?-ترتیب ?-موالات (یعنی نماز به هم نخورد). اذان و اقامه و بعضی چیزهای دیگر برای آماده شدن و مقدمات نماز برای کسب حالات قلبی و روحی و ذهنی مفید مربوط به نمازاست. به اعتقاد مسلمانان، رعایت کردن آداب و دانستن اسرار برای نمازگزار در طولانی مدت سیر و مسیری است که او را به جایی میرساند که در کشف خداشناسی بسیار موثر است.
نماز جمعه نشانه وحدت بین همه? مسلمانان است که هر جمعه و بصورت جماعت برگزار میشود. همه? اعمال در دین اسلام که نماز یکی از آنهاست، از زمان پیامبر اسلام و امامان شیعه تاکنون و به همان شیوه برگزار میشود. توضیح:نماز جمعهای که اهل سنت برگزار میکنند. این نماز جمعه در هر شهر میتواند در هر مسجدی برگزار شود. هر شخص مورد تایید یک مسجد میتواند امام جمعه آن مسجد شود. نوع دوم نماز جمعه شیعیان است که میبایست طبق احکام شیعی فقط در مساجد جامع هر شهر برگزار شود.
نمازهای واجب که در اعتقاد مسلمانان ادا نکردن آنها گناه محسوب میشود، عبارتاند از نمازهای روزانه (شامل نماز صبح که دو رکعت است، نماز ظهر که چهار رکعت است، نماز عصر که چهار رکعت است، نماز مغرب که سه رکعت است و نماز عشا که چهار رکعت است) و نماز آیات، نماز میت، نماز طواف، نماز قضای پدر و نماز به واسطه نذر و قسم. [نیازمند منبع]
در اعتقادات اسلامی، انجام دادن این نمازها ثواب دارد اما الزامی به انجام آنها نیست. این نمازها عبارتاند از نماز جمعه، نماز عید قربان و نماز عید فطر.